Każdej jesieni niebo nad Ukrainą ożywa od szumu skrzydeł: stada bocianów, jaskółek, żurawi i wielu innych gatunków wyruszają w daleką podróż. Ich trasy tworzą niewidzialną, ale realną sieć łączącą kontynenty, strefy klimatyczne i ekosystemy. Migracje te są nie tylko cudem natury, ale także ważnym zjawiskiem, które wymaga naszej uwagi i ochrony.
Międzynarodowe święto ekologiczne, obchodzone dwa razy w roku – w maju i październiku, w okresach masowej migracji ptaków, przypada w tym roku jesienią, 11 października. Głównym celem jest zwrócenie uwagi na globalne i lokalne wyzwania, które zagrażają tym wrażliwym podróżnikom.
Dzień ten został ustanowiony w 2006 roku przy wsparciu Programu Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska (UNEP) oraz międzynarodowych porozumień dotyczących ochrony gatunków migrujących. Od 2018 roku obchodzony jest dwa razy w roku, aby podkreślić dwustronność migracji: wiosną – powrót, jesienią – odlot.
Temat na rok 2025: "Tworzenie miast i społeczności przyjaznych ptakom"
W procesie rozbudowy miast i infrastruktury transportowej ptaki wędrowne napotykają nowe zagrożenia:
- utratę siedlisk,
- kolizje z budynkami,
- zanieczyszczenie hałasem i światłem,
- wpływ wojen i zmiany klimatu.
Miasta mogą być bezpieczne dla ptaków, ale tylko wtedy, gdy świadomie o to zabiegamy: sadzimy drzewa, tworzymy zielone korytarze, minimalizujemy jaskrawe oświetlenie w nocy podczas migracji.
Ptaki Karpat: wędrowni goście Bukovelu
Co ciekawe: w lasach i na górskich łąkach wokół ośrodka Bukovel żyje ponad 40 gatunków ptaków wędrownych.
Wśród nich:
- bocian biały i czarny,
- żuraw szary,
- jaskółka wiejska i miejska,
- pliszka biała i górska,
- piegża szara, pokrewka,
- słonka zwyczajna (waldsnepp),
- szpaki, brzegówki, brodźce,
- rybitwa rzeczna,
- błotniak zbożowy, myszołów czarny, gadożer zwyczajny.
Czaple przelatują do 10 000 km, pokonując ogromne odległości między Karpatami a Afryką. Jaskółki – zwiastuny wiosny – lecą aż do Afryki Południowej, a szpaki – do Azji Mniejszej i Afryki Północnej.
Jak ptaki się orientują?
Migracja to cud ewolucji. Dzięki niej ptaki
- orientują się po gwiazdach,
- wyczuwają pole magnetyczne Ziemi,
- reagują na zapachy,
- wykorzystują prądy termiczne, a nawet zbiorowe doświadczenie stada.
Badania pokazują, że zmiany klimatu zmuszają ptaki do korygowania tras, unikania burz i poszukiwania nowych miejsc postoju. Urządzenia GPS zamontowane na żurawiach i bocianach pokazują, jak co roku zmieniają się kierunki migracji z powodu anomalii pogodowych.
Z jakimi zagrożeniami borykają się migrujące ptaki?
- Niszczenie siedlisk naturalnych (bagna, łąki, wybrzeża).
- Wojna (wybuchy, zakłócenia ciszy, zanieczyszczenia, siatki przeciw dronom).
- Oświetlenie miejskie (dezorientuje w nocy).
- Linie energetyczne (śmiertelne kolizje).
- Zmiany klimatu (wysychanie zbiorników wodnych, zalewanie gniazd).
Ponad 40% ptaków migrujących na świecie jest zagrożonych wyginięciem.
Dlaczego migracja jest ważna dla przyrody?
- Ptaki kontrolują populacje owadów, w szczególności szkodników w rolnictwie.
- Zapylają rośliny.
- Roznoszą nasiona.
- Przyczyniają się do równowagi ekosystemów.
- Służą jako wskaźniki zmian klimatu.
Migracja jest papierkiem lakmusowym zdrowia planety. Kiedy znika jeden gatunek, ekosystem ulega zaburzeniu, co ma wpływ nawet na plony, zdrowie lasów i zbiorników wodnych.
Ciekawostki
- Arktyczka każdego roku przelatuje do 90 000 km – z Arktyki do Antarktydy.
- Bekas może bez zatrzymania przelecieć ponad 11 000 km, spalając połowę swojej masy ciała jako paliwo.
- Ponad 5 miliardów ptaków co roku migruje między Europą, Azją i Afryką.
- Niektóre ptaki mają w oczach komórki wrażliwe na pole magnetyczne, które działają jak naturalny kompas.
- Żurawie lecą w formacji w kształcie litery V, aby zaoszczędzić do 25% energii.
Co możemy zrobić?
- Zachować naturalne siedliska – bagna, łąki, skraje lasów.
- Zmniejszyć zanieczyszczenie światłem w sezonie migracji.
- Unikać wycinania lasów w okresie lęgowym.
- Instalować budki lęgowe, gniazda, poidła.
- Wspierać edukację ekologiczną dzieci i młodzieży.
Światowy Dzień Ptaków Wędrownych to nie tylko o nich. To także o nas, naszej odpowiedzialności, zdolności do obserwacji, zachwytu i działania. Bukovel jest częścią wielkiej mapy migracji i właśnie tutaj tworzymy przestrzeń przyjazną naturze, życiu i skrzydłom przelatującym przez granice.
Wcześniej, w ramach serii materiałów o florze i faunie kurortu, szczegółowo opowiadaliśmy o ptakach, które można zobaczyć na terenie kurortu.
Zachowajmy więc ptaki – zachowajmy przyszłość Ukrainy!