Odwiedzający Bukovel przyzwyczaili się podziwiać majestatyczne górskie krajobrazy, korzystać z tras narciarskich i rozwiniętej infrastruktury turystycznej. Jednak mało kto zdaje sobie sprawę, że w okolicy centrum turystycznego, wśród gęstych lasów Karpat, żyje jeden z najbardziej wdzięcznych i skrytych przedstawicieli lokalnej fauny – sarna europejska, czyli kozica (Capreolus capreolus).
Kozica nie jest zwyczajnym mieszkańcem karpackich lasów. Jest ona żywym przykładem zachowania ekosystemu. Jej obecność świadczy o dobrym stanie środowiska, a samo zwierzę stało się swego rodzaju symbolem równowagi i naturalnej harmonii regionu górskiego.
Kim jest sarna?
Sarna, często błędnie nazywana "dziką kozą", w rzeczywistości należy do rodziny jeleniowatych i jest jej najmniejszym przedstawicielem w Europie. Pochodzenie ukraińskiej nazwy "kozica" (kosula) ma kilka wersji. Według jednej z nich jest ona związana z podobieństwem tego zwierzęcia do domowej kozy – przede wszystkim budową ciała. Inna wersja wskazuje na charakterystyczny kształt oczu – skośne źrenice, które sprawiają wrażenie szczególnej wyrazistości.
Wygląd zewnętrzny i adaptacje
Kozica ma smukłą budowę ciała: cienkie, długie nogi, szczupłą sylwetkę i niewielkie rozmiary. Dorosły osobnik waży zazwyczaj 20-30 kg, a wysokość w kłębie sięga 70-80 cm. Charakterystyczną cechą jest to, że zad jest wyższy niż kłąb, co nadaje ciału pochylenie do przodu i pomaga wykonywać długie i wysokie skoki. Jest to niezwykle ważna adaptacja do poruszania się w terenie górskim.
Pomimo delikatnego wyglądu, kozica może osiągać prędkość do 60 km/h i pokonywać znaczne odległości. Na każdej nodze ma po dwa rozwidlone kopyta, które zapewniają stabilność nawet na śliskim lub kamienistym podłożu. Kozica porusza się łatwo i elegancko po nierównym terenie: skacze przez krzaki, przeskakuje powalone drzewa, bez większego wysiłku przepływa burzliwe rzeki i pewnie wspina się po stromych zboczach.
Ogon kozicy jest krótki – ma tylko około 2 cm i jest prawie niewidoczny, zwłaszcza w gęstym futrze.
Zabarwienie i zmiany sezonowe
Zwierzęta te są prawdziwymi mistrzami wtopiania się w otoczenie. Zabarwienie kozicy zmienia się w zależności od pory roku. Latem sierść jest jasnobrązowa, co pomaga jej wtopić się w kolory suchej trawy i liści. Zimą futro staje się gęstsze i szaro-brązowe, lepiej chroniąc przed zimnem i sprawiając, że jest mniej widoczne na tle lasu lub nagich drzew.
Szczególnie wzruszające są koźlęta – ich futro jest ciemnobrązowe z charakterystycznymi białymi plamkami po bokach, które pełnią funkcję ochronną. Plamy te znikają wraz z dorastaniem.
Ważną cechą jest jasna plama na tylnej części tułowia, zwana "lustrem". Jest ona dobrze widoczna nawet w gęstych zaroślach i pomaga koźlętom podążać za matką.
Rogi – znak rozpoznawczy samców
Tylko samce kozicy mają rogi. Są one krótkie, spiczaste, zazwyczaj z trzema wyrostkami. Każdego roku rogi są zrzucane i odrastają na nowo – proces ten jest wskaźnikiem stanu fizjologicznego zwierzęcia. Okres wzrostu rogów rozpoczyna się zimą i trwa do wiosny.
Kozica w ekosystemie karpackim
W Karpatach kozice żyją głównie w lasach mieszanych i iglastych, lubią skraje lasów, polany i obszary z gęstym podszyciem, gdzie łatwiej jest ukryć się przed drapieżnikami.
Cechy charakterystyczne zachowania kozic:
- Mistrzowie kamuflażu: dzięki swojemu zabarwieniu i cichemu chodowi zwierzęta te potrafią być całkowicie niewidoczne, ukrywając się w krzakach lub wysokiej trawie. Ich zdolność do szybkiego reagowania na niebezpieczeństwo i błyskawicznej ucieczki sprawia, że są nieuchwytne dla drapieżników.
- Życie prywatne: w przeciwieństwie do jeleni, kozice rzadko gromadzą się w dużych stadach. Zazwyczaj żyją samotnie, w parach lub niewielkich grupach rodzinnych. Zimą, kiedy pożywienia jest mniej, mogą łączyć się w niewielkie grupy, aby łatwiej było im szukać pożywienia i bronić się przed drapieżnikami, takimi jak wilki.
- "Psie szczekanie": kiedy kozica wyczuwa niebezpieczeństwo, wydaje dźwięk podobny do krótkiego, przerywanego szczekania. W ten sposób sygnalizuje zagrożenie innym zwierzętom. Dźwięk ten może zaskoczyć turystę spacerującego po lesie, ale jest to tylko dowód, że zbliżyłeś się do jej terytorium.
- Menu smakosza: dieta kozicy jest bardzo zróżnicowana. Żywią się młodymi pędami drzew i krzewów, liśćmi, trawą, jagodami, grzybami, żołędziami. Mogą jeść do 10 razy dziennie, co pomaga im utrzymać równowagę energetyczną, ponieważ ich żołądek jest niewielki.
Kozica – symbol dzikiej przyrody Karpat, jej delikatna, krucha dusza. Obserwowanie jej oznacza dotknięcie prawdziwego, pierwotnego życia gór. Jej obecność w lasach wokół Bukowla jest dowodem na to, że inicjatywy ekologiczne i odpowiedzialne podejście do przyrody przynoszą efekty. To przypomnienie, że my, jako goście, musimy dbać o ten delikatny świat, aby nadal pozostawał domem dla tak pięknych stworzeń.