Od teraz rozpoczynamy serię materiałów o florze Bukovela.
A dzisiaj opowiemy o śpiewanym w pieśniach świerku.
Prawdopodobnie pierwszą rzeczą, z którą kojarzą się ukraińskie Karpaty, są góry pokryte lasami świerkowymi. Rzeczywiście, świerk lub jodła europejska (Picea abies) jest jednym z największych i najbardziej charakterystycznych drzew Karpat, około 40% wszystkich lasów górskich to lasy świerkowe.
Jej smukła sylwetka, ciemnozielone igły i mocny pień są nieodłączną częścią górskich krajobrazów, nadając im szczególnego piękna i wielkości. Ta wiecznie zielona piękność odgrywa kluczową rolę w ekosystemie regionu i ma duże znaczenie kulturowe i gospodarcze.
Świerk należy do potężnych i długowiecznych drzew. W sprzyjających warunkach osiąga wysokość 40-50 m. Stare, gigantyczne okazy mogą mieć 1,5 m średnicy i wiek 300-400 lat. Aby drzewo osiągnęło wysokość 35 m, potrzeba około stu lat.
Całe życie mieszkańców gór jest ściśle związane z tym drzewem. Od dawna było ono głównym materiałem budowlanym do budowy domów i budynków użyteczności publicznej.
Jodła europejska jest naprawdę niezwykłym drzewem o wielu interesujących cechach:
- Rozmnażanie wegetatywne: świerk może rozmnażać się wegetatywnie. Dolne gałęzie przyciśnięte do ziemi mogą zapuszczać korzenie i z czasem przekształcać się w samodzielne drzewa. Pozwala to świerkowi skutecznie zasiedlać nowe terytoria;
- "Muzyczne" drzewo: drewno świerkowe jest cenione za swoją miękkość, lekkość, jednolity biały kolor, który z czasem nie blaknie, a także ma wyjątkowe właściwości rezonansowe, dzięki czemu od wieków wykorzystywano je do produkcji instrumentów muzycznych. Z drewna świerkowego wytwarza się najdłuższy instrument muzyczny na świecie – trembitę, przy czym za najlepsze uważa się drewno, w które uderzyła błyskawica. Właśnie ze świerku włoscy mistrzowie, tacy jak Amati i Stradivari, wytwarzali swoje słynne skrzypce. Jest to standardowy materiał do produkcji wielu instrumentów strunowych, w tym gitar, mandolin, wiolonczel i fortepianów;
- Odporność na wichury: dzięki temu, że korzenie sąsiednich świerków przeplatają się ze sobą, tworzą one solidną sieć, która zapewnia wysoką odporność lasu na silne wiatry. Dlatego też gęste nasadzenia świerkowe rzadko są niszczone przez wichury, chociaż pojedyncze drzewa, zwłaszcza na skraju lasu, mogą być podatne na uszkodzenia;
- "Las wiecznego półmroku": las świerkowy jest bardzo gęsty i nawet w słoneczny dzień pod jego koronami panuje półmrok. Z tego powodu rośnie tam bardzo mało trawy i krzewów, a ziemię pokrywa ciągły dywan opadłej igli. Tworzy to wyjątkową atmosferę i mikroklimat;
- Właściwości lecznicze: młode pędy świerku (tzw. "pączki świerkowe" lub "szyszki świerkowe") są bogate w witaminę C, olejki eteryczne i fitoncydy. W medycynie ludowej stosuje się je w leczeniu przeziębienia, kaszlu, anginy, jako środek wykrztuśny i przeciwzapalny. Przygotowuje się z nich syropy, herbaty, wywary. Żywica świerkowa ma również właściwości antyseptyczne;
- "Dom ze świerku – rodzina zdrowa": to powiedzenie odzwierciedla wiarę w lecznicze właściwości drewna świerkowego. Uważano, że domy zbudowane ze świerku mają korzystny wpływ na zdrowie mieszkańców dzięki parowaniu żywicy, która odkaża powietrze;
- Kultura i tradycje: świerk jest symbolem Karpat, kojarzonym z wielkością, wytrzymałością i długowiecznością. Często pojawia się w folklorze, pieśniach i legendach. Od dawna świerk był używany do produkcji różnych przedmiotów rytualnych i ozdób;
- Dawność gatunku: świerk jest jednym z najstarszych drzew iglastych na Ziemi. Skamieniałości tego gatunku znaleziono w wieku ponad 300 milionów lat;
- "Gadżuczka": młode świerki lub delikatne, niewielkie pędy świerku w Karpatach nazywane są "gadżczkami" lub "gadżuczami".
Te fakty tylko podkreślają wyjątkowość i różnorodność świerku, który jest prawdziwym skarbem Karpat.
Świerk to nie tylko drzewo, ale żywy symbol Karpat, który potrzebuje naszej ochrony i troskliwego traktowania. Jego zachowanie jest gwarancją ekologicznego dobrobytu regionu i zachowania wyjątkowej przyrody Ukrainy dla przyszłych pokoleń.
Wcześniej zaczęliśmy opisywać faunę Bukovela. Zapoznaj się z naszymi materiałami, w szczególności na temat salamandry, traczki i karpackiej wiewiórki.